maandag 5 januari 2015

De organisatie van het onderwijs, het kan anders, beter! Nieuwe ideeën?

Afgelopen kerstvakantie reageerde ik op de stelling van Leraar24, dat docenten de ruimte moeten krijgen om hun lesstof en school beter te ontwikkelen. Ik reageerde daarop door te zeggen dat docenten misschien heel goed lesmateriaal kunnen maken, maar het organiseren van een school moet je aan deskundigen over laten. Ik kreeg toen het verzoek om mijn ideeen te ventileren richting Leraar 24. Hierbij, dan.

Ik heb ervaring in het bedrijfsleven (Financiele sector als directeur), als ondernemer, als senior-projectmanager in het onderwijs (HBO) en als docent (MBO). Het blijkt dus dat docenten graag overal over mee willen praten, eigenwijs zijn en graag op hun kennis (theoretisch vaak) wijzen. Lesstof maken kunnen zij over het algemeen erg goed, maar er moet worden opgelet dat het niet te overdreven/overdaad en te omslachtig/ingewikkeld wordt. Nadrukkelijke sturing en de basis goed in de gaten houden zijn noodzakelijk.
Het organiseren van een organisatie is werk van professionals, niet van docenten, zij denken vaak overal verstand van te hebben, als zij dat al hebben, dan zijn zij vaak heel beperkt in hun kennis, een klein deel van de hele organisatie-schakel. Uiteraard is het belangrijk om die kennis te delen en te gebruiken, maar het uiteindelijke plaatje moet je door een professional laten doen. Iemand die verstand heeft van back-bones (ruggegraat van een organisatie) van organisaties en weet hoe het organisatie-proces van een school of organisatie van het begin tot het eind loopt. Het blijkt dus vaak, in een school met meerdere opleidingen, dat iedere opleiding maar op zichzelf organiseert, zonder enige overleg of samenwerking met anderen te zoeken. Ieder hoofd van zo'n opleiding richt de organisatie in, zoals hij denkt dat te moeten doen. Vaak is hij een docent of leraar die opgegroeid is tot manager, zonder enige kennis van organisaties. Het zijn dan ook meer regelaars dan managers. Dit soort dingen wreekt zich in veel grote scholen (MBO en HBO).
Scholen moeten voor de studenten/leerlingen en ouders er uit zien van 'buiten' als klein-schalige scholen, á la dorpsscholen, maar op de achtergrond moet de school heel efficient georgansieerd worden als een groot bedrijf. Veel meer samenwerking tussen opleidingen. Vele opleidingen hebben in de basis dezelfde vakken, dat kan heel efficient georganiseerd worden. De specialistsche opleidingsvakken kunnen dan veel beter georganiseerd worden en nadrukkelijker aandacht krijgen. De gehele school moet georganiseerd worden rondom het onderwijs. Velen, niet docenten, denken vaak dat het om hen draait. Dat is niet zo. Facilitair, administraties, ICT e.d. moeten ten dienste staan aan het primaire proces, onderwijs. Als men organisaties zo benadert en inricht, zal een efficientere organsiatie ontstaan en zal het onderwijs veel minder geld kosten. Nu wordt door dit in-efficiente systeem van organiseren, door onkunde, door te idealistisch te denken en heel veel onnodige inspraak op verkeerde momenten, heel veel geld verspild en haken velen af in het onderwijs uit frustratie of teleurstelling.

Aangezien ik dus vele kanten van organisaties heb gezien, zowel in als buiten het onderwijs, weet ik aardig waarover ik praat. Ik ben iemand met overzicht van organisaties en ik constateer dus ook op mijn school, dergelijke structurele problemen, die niet opgelost worden, waardoor scholen door hun slechte interne organsiatie, bij steeds groter worden, heel veel noodgrepen moeten uithalen en elke keer weer in de problemen komen, omdat de basis, de back-bone, niet op orde is.
Graag zou ik dat willen veranderen, maar ik ben een soort roepende in de woestijn. Telkens weer kan ik constateren dat ik gelijk heb, maar in het onderwijs dendert men door naar het volgende probleem, zonder de eerdere problemen aan de bron aan te pakken. Volgend schooljaar komt hetzelfde probleem gewoon weer terug! De organisaties zijn niet gericht op continuiteit.
En...als zij willen veranderen, halen zij dure mensen van buiten, die al bij voorbaat hebben afgedaan bij de docenten. Doe dergelijke processen zoveel als mogelijk met je eigen mensen, samen voor een betere school! Stel daar capaciteit voor beschikbaar, dus!
Graag zou ik hier eens wat meer over willen vertellen. Hoe kunnen wij zo'n back-bone maken? Hoe gaan wij daarna verder? Hoe kunnen opleidingen onderling veel beter samenwerken? Hoe lang duurt nou zo'n proces? Welke mensen heb jij daarvoor nodig? Etc, etc., etc.

Met vriendelijke groet,
Hans van Gent
Lekkerkerk
hans.jlvg@planet.nl
mobiel 06-3890.7333